جزوه روش شناسی پژوهش و تحقیق برای مقطع دکتری و نمونه سوالات آزمون جامع

روش شناسی پژوهش به پارایم ها، رویه ها و تکنیک های مختلف برای شناسایی و حل مسائل علمی دلالت دارد. پژوهشگران با بهره گیری از روش شناسی تحقیق قادر خواهند بود تا مناسب ترین و بهترین روش ها را در حل موضوعات خود شناسایی، انتخاب و یا ترکیب کنند به نحوی که مورد قبول جوامع علمی قرار بگیرد.

گردآورنده: علیرضا حبیبی بهار 1402

پارادایم تحقیق Research Paradigm در روش شناسی پژوهش

هدف این درس شناخت جایگاه هر نوع پژوهش است. کوهن فرد شناخته‌شده در حوزه پرادایم است. پرادایم یک موضوع در یک‌زمان خاص مکان خاص در حوزه خاص است.

پارادایم یک الگوی فکری است که برای یک‌زمان خاص، مکان خاص و در یک حوزه علمی خاص مطرح می‌شود. مثلاً در مورد it کلود کامپیوتینگ یا بلاک چین یا IOT در دوره هایی مطرح بوده‌اند.

آیا پارادایم‌ها از بین بروند یا جایگزین با پارادایم دیگر جایگزین می‌شوند؟ هر دو. مثل‌اینکه زمین‌مرکز عالم هست که دیگر وجود ندارد.

مفروضات assumption یک پارادایم در پارادایم دیگر ممکن است استفاده شود. مثلاً استفاده از فیزیک نیوتنی در فیزیک کوانتوم

بررسی پرادایم های تحقیق و پژوهش

یک پارادایم تحقیق، عبارت است از: “مجموعه‌ای از باورها و توافقات مشترک بین دانشمندان در مورد چگونگی درک و رسیدگی به مسائل (مشکلات)”

به گفته لینکلن و گویا (1985)، یک پارادایم شامل چهار عنصر است:

هستی‌شناسی(Ontology): واقعیت چیست؟

معرفت‌شناسی(Epistemology) یا شناخت شناسی: از کجا چیزی را می‌دانید؟

روش‌شناسی(methodology): چگونه آن را پیدا می‌کنید؟

ارزش‌شناسی(Axiology): در تحقیقات خود به چه چیزی اهمیت می‌دهید؟

چرا موارد فوق مهم است؟

هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی ما دیدگاهی کل‌نگر از نحوه نگرش به دانش و چگونگی مشاهده خودمان دررابطه‌با این دانش و راهبردهای روش‌شناختی که برای کشف آن استفاده می‌کنیم ایجاد می‌کند.

آگاهی از مفروضات فلسفی کیفیت پژوهش را افزایش می‌دهد و می‌تواند به خلاقیت محقق کمک کند.

انواع پرادایم های تحقیق و پژوهش

• اثبات‌گرایی Positivism
• تفسیرگرایی Interpretivism
• انتقادی Critical
• پسا مدرن Postmodernism
• علم طراحی Design Science

انتقادی و پست‌مدرن حاصل توسعه چه هستند؟ تفسیرگرایی

روش اثبات‌گرایی

روش کمی است و معتقد است که یک واقعیت واحد وجود دارد که می‌توان آن را اندازه‌گیری و شناخت و به همین دلیل بیشتر از روش‌های کمی استفاده می‌کنند. تحقیقات واقع در این پارادایم برای نتیجه‌گیری بر نکات زیر تکیه دارد:

• منطق قیاسی (قیاس Inductive به معنای رسیدن از کل به جزء است)
• تدوین فرضیه‌ها، فرموله کردن فرضیه‌ها
• آزمایش این فرضیه‌ها (در یا پذیرش فرضیه)
• ارائه تعاریف عملیاتی
• معادلات ریاضی، محاسبات و برون‌یابی‌ها و عبارات

استراتژی روش های ترکیبی تحقیق

Mono methods: تک‌روشی

Mix methods روش‌های آمیخته: یعنی پژوهش ترکیب اول کیفی و دوم کمی و سوم دوباره کیفی(انواع آمیخته: درهم تنیده، تشریحی و اکتشافی)

Multi Methods چند روشی مثلاً از روش‌های زیر استفاده می‌کنم ببینیم کدام خروجی بهتر می‌دهد: OPT و Generic.Algoritm و SVM و T.S و S.A

Embedded روش لایه به لایه: یعنی پژوهش کیفی است ولی یک‌جاهایی فعالیت‌های کمی انجام می‌دهیم مثلاً از یک مدل ریاضی استفاده می‌کنم.

روش‌های بررسی پرادایم در ادامه

Axiology ارزش‌شناسی: در تحقیقات خود به چه چیزی اهمیت می‌دهید؟	Methodology روش‌شناسی: چگونه آن را پیدا می‌کنید؟	Epistemology معرفت‌شناسی: از کجا چیزی را می‌دانید؟	Ontology هستی‌شناسی: واقعیت چیست؟	Paradigm
واقعی Concrete ملموس Tangible سودمندی در عمل یا کسب و کار Beneficence برای به حداکثر رساندن نتایج خوب است. اجتناب یا به حداقل رساندن هرگونه خطر، آسیب یا اشتباه	توصیفی Descriptive پژوهش‌های کمی Experimental, Survey Research Correlation یا همبستگی تحقیق تجربی تحقیق پیمایشی روش‌شناسی تجربی کنترل متعییر ها و آزمایش فرضیات متدها: Hypothesis Using Formula مصاحبه interview Mathematics Statistics Data Analytics معادلات ریاضی، محاسبات و برون‌یابی‌ها و معادلات Equation	Objective عینیت‌گرا قیاس کل به جز	Naive realism واقع‌گرایی یک حقیقت واحد وجود دارد. حقیقت قابل‌اندازه‌گیری است. جدایی محقق از تحقیق یعنی نتایج پژوهش محققین یکسان باید باشد. separation researcher/research	Positivism اثبات‌گرایی روش کمی است. حاصل مدرنیته Modernism و انقلاب صنعتی تدوین فرضیه و با چارچوب نظری فرضیه‌هایی را که فرموله کرده
Balanced متعادل انسان موجودی آگاه است. نتیجه تحقیق منعکس کننده ارزش‌های محقق خواهد بود و سعی در ارائه گزارشی متوازن از یافته‌ها دارد.	پژوهش‌های کیفی G.T و Hermonitic روش‌شناسی: طبیعت‌گرا (نظریه پایه، پژوهش پدیدارشناسی، هرمنوتیک)، Naturalist (GT , Phenomenological Research, Hermeneutics ) از طریق مصاحبه، گفتمان، پیام‌های متنی و جلسات تأملی و محقق به‌عنوان ناظر مشارکت‌کننده عمل می‌کند. Believe Intution Opinions	Subjective ذهن‌گرا بر اساس باورها کیفی جدایی محقق از تحقیق محقق داده‌های خود را از طریق پردازش شناختی و تعامل با شرکت‌کنندگان معنا می‌بخشد. محقق دانش را به‌صورت اجتماعی در نتیجه تجربیات شخصی خود در محیط‌های طبیعی مورد بررسی قرار می‌دهد	No separation researcher/research یعنی انسان موجود مداخله گر در پژوهش است. ارتباط مستقیم محقق با موضوع تحقیق وجود دارد. Relativist نسبی گرا واقعیت‌های چندگانه است و می‌توان واقعیت‌ها را کاوش کرد و از آنها معنا ساخت.	Interpretivism تفسیرگرایی مقابل اثبات‌گرایی واقعیت یا حقیقت واحدی وجود ندارد. واقعیت نیاز به تفسیر دارد. از روش‌های کیفی برای به‌دست‌آوردن آن واقعیت‌های چندگانه استفاده کنند. مثلاً بعد از اتمام تئاتر کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس می‌میرند و مردم بر اساس باورهای خود نظر می‌دهند.
به هنجارهای فرهنگی احترام می‌گذارد تز در مقابل آنتی‌تز	دیالوژیک گفتگو محور Discource گفتمان	پیداکردن زوایای پنهان یک موضوع. Critisition نقد مثل به چالش کشیدن یک موضوع تراکنشی (که در آن محقق با شرکت‌کنندگان در تعامل است)	هستی‌شناسی: حقیقت پنهان است و در هاله‌ای از مسائل اجتماعی سیاسی و اقتصادی نهفته است. Truth is Hidden مثل شبکه‌های اجتماعی هر کس یک نظر دارد که انتقاد به نظریه‌های دیگران است. رئالیسم تاریخی، به‌ویژه دررابطه‌با ظلم و ستم	Critical انتقادی توسعه تفسیرگرایی در موضوعات عدالت اجتماعی قرار می‌دهد و به دنبال رسیدگی به مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی چه کمی یا کیفی
ارزش‌شناسی: ارزش معانی متعدد به‌جای صدای واحد در پست مدرن ارزشهای آزادیگر میرسد. مثل: نهضت‌های آزادی‌بخش «چرخش از سلطنتِ خفقان‌آورِ فراروایت‌ها به خودمختاری پرتفرقه خرده‌روایت‌ها»	روش‌شناسی: روش‌های علمی روش‌های ترکیبی (ترکیبی از روش‌های تحقیق کمی و کیفی) از علم آمار و ریاضی استفاده می‌کند.	Pluralism پولاریسم کثرت گرایی: یعنی روشها و تئوری های مختلف را بررسی کنیم و از دل آن ها دانش بیرون بیاوریم. مثل پولاریسم دینی: از هر دینی یه چیز را میگیرند. Suspection معرفت‌شناسی: سوءظن و وروابط در پژوهش به بهترین وجه بر اساس آنچه محقق مناسب می‌داند تعیین می‌شود	Part – part حقیقت تکه‌تکه است. هستی‌شناسی: واقعیت غیر مفرد قسمت‌های مختلف جداگانه حل می‌شود. استفاده از مدل‌های مختلف برای تحقیق، حقیقت باید از منابع مختلف به دست آورد. هستی‌شناسی: تلاش برای کشف بیش از یک راه معتبر برای توصیف واقعیت بنیادی	Post modern پسا مدرن توسعه تفسیرگرایی نشان می‌دهد که واقعیت اجتماعی متنوع، کثرت‌گرایانه و دائماً در نوسان است. اینکه واقعیت واحدی وجود ندارد و افراد تفسیرهای منحصر به‌ فرد خود را از واقعیت دارند.
ارزش‌شناسی: پرارزش (انجام تحقیقاتی که به نفع مردم است) با ایجاد مصنوعات نوآورانه و تولید دانش برای مشکلات دنیای واقعی است.	روش‌شناسی: علم طراحی Design Science نه کیفی و نه کمی علم طراحی: هم پارادایم هست و هم روش	معرفت‌شناسی: ایجاد مصنوعات به دنبال و تاکید Artifact است	هستی‌شناسی: دانستن از طریق ساختن	Design Science دانش طراحی این اساساً یک پارادایم حل مسئله است که به دنبال ارتقای دانش انسانی با ایجاد مصنوعات نوآورانه و تولید دانش برای مشکلات دنیای واقعی است

 

گراندد تئوری یا نظریه داده بنیاد

گراندید تئوری یک روش کیفی (qualitative) است و بیشتر یک روش توصیفی است. توسط اشتراس و کوبین مطرح و توسط دیگران توسعه داده شد که چهارچوب داشته و قابل‌استفاده است. بعضی از مدل‌ها هم چهارچوب ندارند مثل گلاسر که کلی هست و فاکتورها را همین‌طوری ایجاد می‌کند.

نکته: GT برای روش‌های تجویزی معمولاً کاربرد ندارد. بیشتر یک روش توصیفی است.

آیا می‌شود از GT برای روش‌های تجویزی استفاده شود؟ CGT

GT فرضیه‌سازی ندارد. مبانی نظری تئوریک ندارد. تم دارد. نهایتاً دنبال کشف یک تئوری است. از نوع تفسیرگرایی محسوب میشود.

به‌عنوان‌مثال فرض کنید برای یک موضوع مثل چالش‌های معماری IOT در ایران می‌خواهیم یک پژوهش GT انجام دهیم. اول یک گروه خبره و اندیشمند این حوزه را شناسایی می‌شوند مثلاً 50 نفر که با هرکدام از اعضا 20 دقیقه تا 2 ساعت جلسه می‌گذاریم و اظهارات و نقطه‌نظرات آنها فیش‌برداری و کدگذاری می‌کنیم و نهایتاً یک عددی مثلاً 20 تا 50 کد توسط ما استخراج می‌شود.

کد چیست؟ مثلاً یکی گفته برای IOT ما زیرساخت‌های هوشمصنوعی نیاز داریم که موجود نیست. حالا ما به‌عنوان کد می‌نویسیم زیرساخت‌های هوش مصنوعی یا شخص دیگر گفته ما مشکل امنیت داریم. کد بعدی می‌شود عدم زیرساخت‌های امنیتی. پس یک مقدار زیادی کلیدواژه را از صحبت‌های خبرگان استخراج می‌کنیم فرض کنید 50 تا خبره ما از هرکدام 20 کد را استخراج کردیم. حالا ما 1000 کد در اختیار داریم که در مرحله بعد می‌بایستی پدیده‌ها phenomena را از روی آنها استخراج کنیم.

برای پدیده فرض کنید مثلاً یک نفر از ساختمان سقوط کرده حالا یکی از پدیده می‌تواند درد فرد باشد حالا موضوعی داریم به نام Causal Factor یعنی عوامل علّی مثلاً اقدام به خودکشی، بیماری روحی فرد، جنایت، عدم رعایت ایمنی نهایتاً از 1000 کد ممکن است یک تعدادی کمتری عوامل علّی باشد. حالا ما باید در برابر عوامل علی یک واکنش‌ها و تاکتیک‌هایی به کار ببریم مثلاً تماس با اورژانس و روحیه دادن به فرد و کمک‌های اولیه …

پس واکنش‌های ما هم یک سری دیگر از کدها هستند. بعضی از این کدها می‌تواند Context (بستر) و Barrier (موانع) باشند. Context یعنی مثلاً فرد هم‌زمان بیماری هموفیلی هم باشد. Barrier مثلاً عدم دسترسی بیمارستان… که می‌توانیم با این موارد Category یا دسته‌بندی کدها را مشخص کنیم. Outcome پیامد یا خروجی یعنی به‌ازای هر استراتژی یا تاکتیکی یا واکنش ما چه نتیجه‌ای گرفته‌ایم چه مثبت با منفی. پس کدهای ما شامل Context (بستر) یا Barrier (موانع) پدیده و عوامل علی هستند.

عوامل علی > پدیده > استراتژی > پیامد

در مثال IOT عوامل علی می‌تواند مانند نداشتن پول، تحریم و کمبود دانش آزمایشگاه و کمبود متخصص در کشور باشد. حالا برای عوامل علی باید چه‌کار بکنیم و چه واکنش یا استراتژی یا تاکتیک‌هایی را باید به کار بگیریم. جواب می‌شود آموزش، تجهیز زیرساخت و … مثلاً از موانع یا Barrier در IOT می‌تواند ضعف قوانین و سرعت اینترنت باشد.

نکته: در روش های کیفی فرضیه سازی نداریم بلکه تم داریم.

G.T یا نظریه مبنا اولین‌بار 1967 توسط جامعه‌شناسان گلاسر و اشتراس ارائه شد که در آن روش‌های کدگذاری نظریه‌ها ارائه شده است.

GT که یک‌روی کرد جز به کل(استقرائی) برای تحقیقان کیفی برای کشف تئوری هست. از روی داده‌های جمع‌آوری‌شده از محیط واقعی به‌صورت چرخشی و تکراری (iterative) است.

تئوری: ساده‌ترین مدل برای ارائه حقایق در ظاهر غیرمرتبط و عوامل مرتبط است.

تئوری پردازی: یعنی خلق توضیحاتی که بتواند تناسب بین داده‌ها را به ساده‌ترین شکل توضیح دهد.

در GT ما از ابتدا فرضیه نداریم بلکه فرضیه در طول تحقیق ایجاد می‌شود و مستقیم به تئوری که از قبل نمی‌دانستیم می‌رسیم.

در GT جمع‌آوری و تحلیل داده توأمان انجام می‌شود و این‌طور نیست که ما یک مرحله جمع‌آوری سپس در مرحله بعد تحلیل داشته باشیم.

چه موقع از GT استفاده می‌کنیم؟ 1- وقتی تئوری نداریم 2- یا تئوری سطحی وجود دارد.

در واقع مأموریت محقق این است که نظریه خودش را از پایه ایجاد کند. از صفر ایجاد کند.

ادامه گراندد تئوری یا نظریه داده بنیاد

گام‌های چگونه استGT؟

1. اولین گام ایجاد سؤالات اولیه به جهت جمع‌آوری داده‌ها: (theoretical sampling) نمونه‌گیری نظری است که در آن تحلیل‌گر تصمیم می‌گیرد چه داده‌هایی را در مرحله بعدی جمع‌آوری کند و از کجا پیدا کند، تا نظریه‌ای را در زمان ظهور ایجاد کند.
2. سپس Open coding از یادداشت و اطلاعات جمع‌آوری ‌شده از پدیده ها کد برداری می‌شود و سپس با توجه موضوعات به هم مرتبط کدها را گروه‌بندی می‌کنیم.
3. گام بعدی کدگذاری محوری Axial coding سعی می‌شود با ایجاد ارتباط و اشتراک در گروه‌های مرحله قبل گروه‌های بزرگ‌تری ایجاد نمود.
4. Selective coding کدگذاری انتخابی و در گام ماقبل آخر ایجاد یک دسته اصلی(core category) که بتواند همه کدها را پوشش دهد که می‌شود پایه تئوری ما
5. و در گام آخر ایجاد نظریه پایه نهایی گراندد تئوری

یک تئوری یک سیستم منطقی از مفاهیم و اصول است که برای توضیح، پیش بینی و فهم یک پدیده خاص به کار میرود. یک تئوری خوب باید دارای ویژگی های زیر باشد:

• منطقی: یعنی بر اساس استدلال باشد و دارای تناقض نباشد.

• تطابق با واقعیت: یعنی با شواهد و داده های موجود سازگار باشد.

• پذیرفتنی: مورد قبول جامعه علمی قرار بگیرد.

• خلاقانه: یعنی بتواند نظرات جدید و نوآورانه را ارائه دهد.

• کاربردی: یعنی بتواند در عمل به کار رود با نتایج قابل اندازه گیری

• قابل آزمون: یعنی بتواند با روش های علمی مورد آزمایش قرار گیرد

پاسخ به چند سؤال:

1. علاوه بر مدل‌های اشتراس و کوبین چه مدل‌های دیگری برای GT وجود دارد؟

• Classic Grounded Theory (GT)
• Interpretive Grounded Theory (IGT)
• Constructivist Grounded Theory (CGT)

1. وقتی می‌گوییم قرار است GT به ما تئوری بدهد این تئوری در کجا قرار می‌گیرد؟

اولا شالوده GT پدیده یا phenomena هست و تئوری از پدیدها به دست می‌آید. ثانیا در اول تئوری وجود ندارد بعد جمع‌آوری و تحلیل و دسته‌بندی داده‌ها در گام آخر تئوری شکل می‌گیرد.

1. منظور از تئوری پرادایمی چیست؟

تئوری پرادایمی یک تئوری کلی و سطح بالا است که به پژوهشگر کمک می‌کند در یک فیلد مشخصی یک چهارچوب نظری تحقیق کند و به‌صورت مفهومی به مورد تحقیق برسد.

1. سه عنوان از مقالاتی که GT در ITIS بکار گرفته شده؟

• پذیرش it در دنیای واقعی توسط GT
• ایجاد ارزش در سیستم‌های ITIS توسط GT
• یکپارچگی سیستم‌های اطلاعاتی توسط GT

1. GT با چه روش‌های دیگری قابل ترکیب است؟ و با چه روش‌های دیگر قابل ترکیب نیست؟

ترکیب GT با تمام روش‌های کیفی می‌تواند مخرب باشد و بهتر است با روش‌های کمی ترکیب شوند تا نتایج بهتری حاصل شود و تئوری با روش‌های کمی نیز تأیید شود.

1. باتوجه‌به این که GT بیشتر توصیفی است ما جایی را داریم که راجع به تفسیر هم بکار گرفته شود؟

بله CGT به همین صورت هست که حالت تجویزی نیز استفاده شود.

1. ابزار GT چیست؟ مصاحبه، پریشنامه، نرم افزار ATLAS. Ti یک پلت فرم تجزیه و تحلیل داده های کیفی است و کسب و کارها امکان تجزیه و تحلیل محتوا از جمله متن، گرافیک، صدا و… NVivo یک نرم افزار تجزیه و تحلیل داده است که به کسب و کارها در بخش های آموزشی، بهداشت و درمان، غیرانتفاعی، عمومی و سایر بخش ها کمک میکند.

 

1-مبانی فلسفی پژوهش 2-جهت گیريهاي پژوهش 3-رویکردهاي پژوهش 4-صیغه پژوهش 5-نوع پژوهش 6-استراتژيهاي پژوهش 7-اهداف اصلی پژوهش 8-شیوه هاي گرداوري داده ها

ادامه روش های کیفی

ویژگیهای روش‌های کیفی:

مورد اول در روش‌های کیفی ما فرضیه‌سازی hypothesis نداریم. بلکه تم داریم.

مورد دوم در روش‌های کیفی در دو حالت، مورداستفاده قرار میگرند:

1. زمانی که ما موضوعات خیلی جدید مواجه هستیم
2. زمانی که بر روی یک موضوع تحقیقاتی انجام شده ولی می‌خواهیم به تئوری و نظریه بپردازیم.

مورد سوم: روش‌های کیفی موردهای مختلفی دارد که بعضی از آن‌ها متکی بر مبانی نظری است.

مورد چهارم: نرم‌افزارهای روش‌های کیفی هم موجود است. مثل (Atlas.ti) و مکس کیودا (MAXQDA) و انویوو (NVivo) و  Hyper Research

ما در روش‌های کیفی بحث Information Loud بار اطلاعاتی را داریم یعنی چه میزان پژوهش ما متکی بر اطلاعات است.

در روش‌های کیفی اگر Conceptual Engineering داشته باشیم یا بخواهیم یکterm جدید ایجاد کنیم میتوانیم ازG.T استفاده بکنیم.

نشریه MIS Quarterly چند شماره دارد که بر روی روش‌شناسی تحقیق کیفی در IT IS بحث می‌کند.

چند نکته در مورد گراندد تئوری:

در GT تابع تئوری‌سازی بر روی پدیده اتفاق می‌افتد.

نکته مهم: GT را می‌توان هم از Interview یا مصاحبه داشته باشیم هم می‌توانیم از Text Mining استفاده کنیم.

نکته: ارتباط مجازی در GT مجاز است.

GT بیشتر جنبه توصیفی Descriptive دارد تا جنبه تجویزی Prescriptive

در GT از دلالت یا Implication می‌توان بهره برد یعنی مثلاً در پژوهش خود در یک حوزه دیگر مثل سلامت نیز استفاده کرد.

روش‌های دیگر کیفی

• الف: گراندید تئوری(Grounded Theory)
• ب: قوم‌نگاری یا ethnography: در این روش رفتار انسان را مورد بررسی قرار می‌دهد که در پرادایم تفسیرگرایی قرار دارد. مثلاً فرض کنید می‌خواهیم رفتار برنامه‌نویسان را به تصویر بکشیم یا ویژگی‌های یک قشر خاصی از مردم را بررسی کنیم حالا از لحاظ جغرافیای یا هر دسته‌بندی دیگری مثلاً همکاری ماشین با انسان(UX)را می‌توان از روش قوم‌نگاری به دست آورد.
• ج: اقدام‌پژوهی Action Research(AR):
• د: Content Analysis: مثل متن‌کاوی و وب‌کاوی
• ه: پدیدارشناسی یا phenomenology: می‌توان گفت یک حالتی از GT است. چون با پدیدها کاردارد. پدیدارشناسی بیشتر روی افرادی که پدیده رو درک کردند. فنومنولوژی به بررسی تجربیات انسان‌ها می‌پردازد. سوال این تحقیقات آن است که جوهره‌ی پدیده‌هایی که توسط مردم تجربه شده است چیست؟
• و: تعبیر یا تفصیل گرایی Hermeneutic: این روش هم دیدگاه تفسیرگرایی دارد و هم توصیفی که لایه‌های پنهان موضوع کیفی را بررسی می‌کند. تفسیر و تاویل متون بویژه متون دینی و ادبی است. جمع آوری داده با روش های دلفی یا گروه هاکانونی یا گروه های خبرگی

مروری بر روش های تحقیق

 

قیاس Inductive یا نظریه آزمایی: از کل(یاتئوری) به جزء جدید رسیدن (گزاره کبری و صغرا و نتیجه گیری)- مقایسه- کمی، منطقی-اثباتگرایی- و در آخر پذیرفتن (واژه اثبات غلط است) یا رد فرضیه

 

استقراء Deductive یا نظریه پردازی: از جزءها به کل (یا تئوری)رسیدن- استنباط- برای تعمیم – کیفی- تفسیرگرایی- و در آخر دادن نظریه یا تئوری

روش Action Research: AR اقدام پژوهی کیفی

توسط kert Lewin نظریه‌پرداز Change Manaegment ارائه شد. یعنی چرخه تحقیق و عمل و بازخورد. حالت آزمون خطا دارد ولی همراه با تحلیل و اقدام. یعنی Action را بررسی می‌کنیم و از آن بازخورد می‌گیریم و Action را اصلاح می‌کنیم. این چرخه را آن‌قدر ادامه می‌دهیم تا نتیجه مطلوب حاصل شود که این روش‌ها حضور محقق در زمینه را می‌طلبد یعنی گراندد هست. یعنی محقق بازی نقش Role Plying در فیلد را انجام می‌دهد یعنی مثلاً نقش یک کارمند را بازی می‌کند. مثل فیلم آدم‌برفی اکبر عبدی.

در Research action بعد از هر Research یک Act یا اجرا خواهیم داشت الی‌آخر. شبیه آزمون‌وخطا

سؤال: آیا به‌جای Act یا اجرا می‌توانیم شبیه‌سازی داشته باشیم؟ الزام هست که محقق در فیلد حضور داشته باشد مگر اینکه فیلد در دسترس نباشد.

در بعضی مقالات Kert Lewin آن را Participative Action Research یعنی اقدام پژوهی مشارکتی که دو نکته دارد که:

1. حضور محقق در Filed یا زمینه است و
2. مشارکت دادن اعضای سازمان در پژوهش

AR در خیلی از سیستم‌های نرم به‌خوبی استفاده می‌شود.

معرفی کتاب: کتاب 5 روش کیفی دکتر دانایی‌فر

روش‌های تحقیق کمی:

الف: دسته اول survey تحقیق پیمایشی

روش Survey از روش‌های کمی و از خانواده اثبات‌گرایی است و نیاز به فرضیه دارد. همراه با پرسش‌نامه از گروه نمونه داده میگیریم.

در survey ممکن است ما از روشهای زیر استفاده کنیم که از روش های آماری هستند و خیلی معتبر است.

روش همبستگی(correlation): برای بررسی میزان و جهت ارتباط بین دو متغیر است. ضرایب همبستگی عددهایی بین -1 تا 1 هستند.

روش رگرسیون(regression): یک روش برای مدل سازی و تحلیل رابطه بین یک متغیر وابسته (پاسخ) و یک یا چند متغیر مستقل (توضیحی) است. برای پیش بینی مقدار متغیر وابسته بر اساس مقادیر متغیرهای مستقل است.

روش تفاضل میانگین ها(mean difference): برای مقایسه میانگین دو یا چند گروه از داده ها استفاده می شود. این روش بر اساس فرضیه ای که می گوید تفاضل میانگین ها صفر است، یک آزمون فرضیه انجام می دهد. اگر مقدار p کمتر از سطح معناداری (مثلا 0.05) باشد، فرض صفر رد می شود و نتیجه می گیریم که تفاضل میانگین ها معنادار است.

تحلیل عاملی factor analysis: تحلیل عاملی سعی در شناسایی متغیرهای اساسی یا عامل ها (Factors) به منظور تبیین الگوی همبستگی بین متغیرهای مشاهده شده را دارد. تحلیل عاملی می‌خواهد داده‌های پیچیده را با توصیف آنها برحسب تعداد کمتری متغیر ساده‌سازی کند. تحلیل عاملی نقش بسیار مهمی در شناسایی متغیرهای پنهان یا همان عامل ها از طریق متغیرهای مشاهده شده را دارد.

ب: دسته دوم Conceptual Model یا مدل مفهومی

• ممکن است در روش‌های کمی از Conceptual Model استفاده کنیم
• از ابزار SEM (Struction Equaltion Moddling) یا مدل سازی معادلات ساختاری می‌توانیم استفاده کنیم.
• نرم‌افزارهایی مثل lisrel و EQS و PLS از ابزارهای SEM محسوب می‌شوند.

ج: دسته سوم MCDM تصمیم‌گیری‌های چندمعیاره Multiple Criteria Decision Making برای دکتری خوبست

• تعدادی گزینه داریم و تعدادی معیار داریم که می‌خواهیم از بین آن‌ها بهترین انتخاب را انجام دهیم.
• ابزارهایی مثل topsis و AHP و shanon استفاده می‌شود.
• AHP یا Analytical Histoechy Process مهم است.

انواع تصمیم‌گیری‌های چندمعیاره:

مدل‌های تصمیم‌گیری چند معیاره MCDM به 2 دسته عمده مدل‌های تصمیم‌گیری چند هدفه MODM و مدل‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه MADM تقسیم می‌شود. در حالت کلی مدل‌های چند هدفه به منظور طراحی و بهینه سازی و مدل‌های چند شاخصه به منظور تصمیم گیری برای گزینه برتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. هدف تصمیم گیری انتخاب بهترین گزینه یا وزن دهی به عوامل تصمیم گیری است.

د: دسته چهارم استفاده از Operation Research یا OR تحقیق در عملیات برای دکترا خوب نیست

• بیشتر برای ارشد و رشته صنایع است.
• ممکن است ما بخواهیم یک تابع خط هدف درست کنیم برای بهینه‌سازی یا کمینه سازی خطا ویا ممکن است یک تابع هدف درست کنیم برای ماکزیمم کردن شدت ارتباطات در یک شبکه اجتماعی

ه: دسته پنجم شبیه‌سازی Simulation (مدل کردن دنیای واقعی)

انواع مختلفی از شبیه‌سازی وجود دارد مثل Mont Carlo و Discrete Event و System Dynamic و Agent Base

1. مثلاً برای شبیه‌سازی یک خط تولید یا فروشگاه، ما از Discrete Event یا گسسته پیش آمد استفاده می‌کنیم و تاکید ما بر روی Event است.
2. شبیه‌سازی کارخانه‌ها، شرکت، نمونه‌برداری‌های تصادفی از Mont Carlo استفاده می‌کنند. Mont Carlo مبتکر اعداد تصادفی است.
3. System Dynamic برای شبیه‌سازی اجتماعی اقتصادی استفاده می‌شود.
4. Agent Base: تاکید بر روی عامل‌ها است. بعداً توضیح داده می‌شود:

این مدل‌ها به طور معمول با سیستم‌ها و مسائل پیچیده مواجه بوده و دارای قابلیت‌های ابداعانه و خلاقانه هستند. عوامل در یک محیط قرار دارد و می‌تواند محیط را از طریق حسگرهایشان حس نماید و به وسیله عملگرهایش در آن به فعالیت بپردازند. عوامل می‌توانند با هم در ارتباط باشند و بر هم تأثیر بگذارند. مثلاً در مدل پیدایش بیماری‌های واگیر دارد، افراد جامعه همان عوامل مدل تلقی می‌شوند که با ارتباط فیزیکی یا تعاملشان سبب انتشار بیماری در سطح جامعه می‌گردند.

شبیه‌سازی عامل بنیان، بهترین شیوه برای مدل‌سازی در نقاطی است که با عواملی هوشمند مثل انسان مواجه هستیم. در حقیقت می‌توان گفت که این شیوه، یکی از بهترین شیوه‌های شبیه‌سازی در محیط‌های اجتماعی است که با تعداد محدود یا مجموعه وسیعی از انسان‌ها مواجه هستند.

و: دسته ششم AI (هم جنبه Positivism دارد و هم جنبه Design Science)

1. بخش های محاسباتی آن با روش های کمی منجر میشود.
2. یاد گیری عمیق یا deep learning از این مقوله هستند.
3. روش های Rule Base یا مبتنی بر قاعده مثل سیستمهای خبره
4. Knowledge base systemها یا سیستمهای مدیریت دانش
5. Pattern recognition مثل شبکه های عصبی مصنوعی ANN (Artificial Neural Network)
6. Optimizers مثل ژنتیک الگوریتم

آیا روش کمی می‌تواند منتهی به تئوری شوند؟ بله امکان دارد خروجی تحقیق به روش کمی، تئوری شود.

اولویت این روش ها برای مقاله در مقطع دکتری کدام است؟ اول AI و بعد MCDM زیاد استفاده میشود و در حوزه شبیه سازی عامل بنیان برخی از روشها:

• Attitude

• Expert Opinion

• KBS یا Knowledge Base System

• Rule Bases

• Optimizers

• Expert System

• Genetic Algorithm

• Pattern

• ANN

• MCDM

 

علم طراحی Design Science نه کیفی و نه کمی

علم طراحی: هم پارادایم هست و هم روش

نکته: علم طراحی کیفی نیست چون به تئوری نمیرسیم و کمی هم نیست چون تئوری اولیه نداریم بلکه ساختن است.

علم طراحی به دنبال و تاکید مصنوعات یا Artifact است و البته مدل هم می‌تواند باشد و بیشتر نرم‌افزاری است:

 

5 مرحله مربوط علم طراحی

1. آگاهی از مسئله Awareness of problem: به عنوان مثال خلاقیت با وجود شبکه های اجتماعی در جوانان کم شده است. خروجی پیشنهاد پروژه
2. پیشنهاد suggestion: طراحی آزمایشی tentative design و طراحی سیستم System Design
3. توسعه جایگزین Alternative Development : باید پایه نوآورانه داشته باشد. Artifact در این مرحله تولید می شود.
4. ارزیابی Evaluation: میخواهیم برتری یا کارایی نرم افزار خودمان را نسبت به روش های موجود مقایسه کنیم.
5. نتیجه گیری Conclusion: برای زمانی که داریم یک نرم افزار ارائه میدیم و نمیتوانیم بگوییم اثباتگراست یا تفسیر گرا

کتاب مقدمه‌ای بر علم طراحی

چند اصل از علم طراحی:

• خروجی باید باید Artifact باشد.
• باید شفاف و ملموس و نزدیک به دنیای واقعی باشد. نوآورانه محصول مثلاً نرم‌افزار باشد. موضوع concrete باشد.
• باید نو آورانه و مشارکت بین رشته ای باشد. Contribution مشارکت و سهم علوم مختلف در پایان‌نامه تلفیق علوم مختلف
• Problem base حل مسئله
• Creativity خلاقیت:
• Publish اختراع چه موضوعاتی حل شده است. نرم افزار طراحی شده باید با یه موسسه نرم افزار بالا بیاید

نکته: اصل علم طراحی بر روی Build است نه Simulation ولی شاید مجبور به شبیه سازی هم بشویم.

در پایان‌نامه مدل تنها نباید باشد بلکه پیاده‌سازی یا شبیه‌سازی باید داشته باشد. Model Development

Embedded: ممکن در جایی پرسشنامه و مصاحبه هم نیاز باشد.

تئوری سازی مسائل یا مدل‌های نرم

در تاریخچه آنالیز سیستم ها چند مدل داریم:

1. مدل های کلاسیک مثل SSADM
2. مدلهای شئ گرا OOP مثل UML و RUP
3. مدلهای چابک (Agile) مثل XP و اسکرام
4. مدل های نرم

مدل های نرم: ادامه پارادیم تفسیرگرایی هستند بیشتر ساختار دادن به مسئله را بر عهده دارند یا تبیین مسئله. S روش Soft Model برای Modeling در Soft System است که Mess هستند.

تئوری‌های نرم چه زمان استفاده می‌شود؟ روش‌های نرم برای شکل‌دادن به مسئله استفاده می‌شود. tructure Problem

چون متغیرها و ارتباطات خیلی زیاد و روابط غیرخطی دارند و ذی‌نفعان زیادی دارند و رفتار ذی‌نفعان متفاوت که اصطلاحاً مسئله نرم است.

مثال‌های ITIS در مسائل نرم؟ دگردیسی دیجیتال، هوش مصنوعی، اینترنت رفتار IOB

روش‌های SSM از تکنیک‌های مربوط به مسائل نرم است.

کار این روش‌ها نرم چیست؟ شکل‌دادن به مسئله

 

ویژگی های مسائل نرم

• Mess: آشفتگی دارند.
• Catastrophe: تئوری اغتشاش
• Will define: مسائل خوش تعریف نیستند.
• ILL STRURCURE: مسائل ساختار ضعیف یا بیمار دارند.
• Complexity انواع پیچیدگی رفتاری(ذاتی) و پویا دارند.
• مرز مسئله نامعلوم است.
• اجزا مسئله و روابط آنها نا مشخص.
• ارزش ها مورد توافق نیست.
• مسئله چیستی است نه چگونگی.

تئوری اغتشاش آشفتگی Mess: اگر 1-تعداد متغیرها زیاد باشد و 2-روابط متغیرها غیرخطی است و 3- بازیگران و ذی‌نفعان Stackeholders مسئله زیاد هستند.

مثال از مسائل نرم بنویسید؟ نرم‌افزار برای تعیین استراتژی‌های سازمان

PROBLEM می‌تواند سه مورد زیر باشد؟

• PUZZLE: مسئله معلوم. راه‌حل معلوم
• PROBLEM: مسئله معلوم راه‌حل معلوم نیست
• MESS: هر دو نامعلوم (ساختار مسئله را تبیین می‌کنند)

مثال: خرید یا ساخت نرم‌افزار برای تعیین استراتژی‌های سازمان و افرادی مخالف و موافق هستند.

Check land: نظریه پرداز مدلهای نرم (انگلستان)

پیچیدگی ذاتی یا رفتاری: یعنی هر چه 1-متغیرها زیاد و 2-روابط غیرخطی و 3-بازیگران یا ذینفعان زیاد می‌شود پیچیدگی زیادتر می شود.

پیچیدگی پویا: یعنی گذر زمان بر مسئله تأثیر دارد و رفتارهای متفاوت دارد.

مسائل آرام: هر دو پیچیدگی کم است.

مسائل آشفتگی‌های بدخیم: هر دو پیچیدگی زیاد است. مثل مسائل سیاسی و فرهنگی و تورم و آلودگی هوا

 

نمونه هایی از روش های نرم:

• SSM یا Soft System Methodology روش شناسی سیستم های نرم. از قدرتمندترین روش ها
• SODA یا Strategic Options Development AND ANALYSIS یا تحلیل و توسعه گزینه های استراتژیک
• JOURNEY یا Jointly Understanding Reflecting Negotiating Strategy استراتژی مذاکره و بازتاب مفاهمه
• SCA یا Strategic Choices Analysis یا تحلیل انتخاب های استراتژیک. چندان روش پرقدرتی نیست.
• تئوری درام(Drama) که ادامه ای بر تئوری بازی هاست
• Confrontation Theory یا تئوری مواجهه
• Critical Heuristic System (CHS)سیستم اکتشافی بحرانی
• VSM یا Viable System Modeling مدلسازی سیستم پایا
• ISMیا Interpretive Structural Modeling
• Robust Analysis: تحلیل استواری RA
• رویکرد مداخلات جامع
• CM یا Cognitive Map

این روش‌های مدل های نرم جز چه پارادایمی هستند؟ تفسیرگرایی

آیا نرم‌افزار دارند؟ بله

آیا وارد حل مسئله هم می‌شوند؟ ساختار مسئله را تبیین می‌کنند ولی ممکن هست وارد راه‌حل هم بشوند. مثل مرحله چهار به بعد SSM

آیا کار ریاضی می‌شود انجام داد؟ وقتی داده‌های کیفی تبدیل به داده‌های عدی بشوند می‌شود تحلیل ریاضی و آماری انجام بدهیم.

آیا منجر به کشف تئوری می‌شود؟ بله گاهی. بسته به سطح بلوغ سازمان دارد.

EUROPEAN Journal Operation RESEARCH

این روش‌ها بیشتر اروپا استفاده می‌شود.

 

روش SSM

(Soft System Methodology) که توسط چک لند Peter Checkland ارائه شده که بزرگح‌ترین نظریه‌پرداز مسائل نرم است که روش SSM هفت مرحله دارد:

مرحله 1 و 2 تعریف وضعیت ما.

مرحله سوم CATWOE (Customer, Actor, Transformation, Worldview, Owner, and Environment.) یعنی مشتریان و بازیگران و ارزش‌آفرین‌ها چه کسی هستند و چه اکشن‌هایی را باید انجام داد، مالکین و محدودیت‌ها چیست…

مرحله 4 ایجاد مدل مفهومی Big Picture

SSM شبیه اقدام‌پژوهی و لایه‌های مسئله دارد و Action Research و Kert Lwein

نمونه‌های نام‌برده‌شده توسط استاد: مسائل سرطان‌های مربوط به شغل: با روش چک لند Kurt Lewin Learning

www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=273762

مسئله خلاقیت خودکار. نقش مانیتور در یادگیری و خلاقیت افراد. یعنی صفحه کامپیوتر چقدر نقش دارد در یادگیری … که یک مسئله نرم و آشفته است. دکتر نیز قدم. هر دو مقاله در روش‌های SSM تغییراتی انجام دادند.

برای دیتا ساینس شدن چه توانایی‌هایی مهم است چه الگوریتم‌هایی نیاز است.

مثال: موضوع پردازش کوانتمی برای حل مسائل هوش مصنوعی

SSM روش اصلی آن Action Research است.

بزرگ‌ترین مشکل در یک پروژه پیچیده نظرات متفاوت ذی‌نفعان است تضاد منافع

 

مراحل هفتگانه اصلی روش شناسی سیستم‌های نرم به شرح زیر می‌باشد:

1. درک وضعیت مسئله زا: موقعیتی که گمان می‌رود دارای چالش باشد. مرحله یک و دو : مواجه شدن با موقعیت مسئله زا
2. تشریح وضعیت مسئله زا: تعریف موقعیت توسط کنشگران از طریق نگاشت، تصویر غنی شده (Rich picture)
3. تعاریف بنیادین: انتخاب مفاهیمی که ممکن است با فعالیت سیستم مرتبط باشند از طریق نگاشت CTAWOE
4. ایجاد مدلهای مفهومی در یک ساختار ذهنی

مرحله 4 به بعد خیلی حالت نرم ندارد چون وارد دنیای عمل می‌شود و شبیه AR است. لذا فرایندهای عمده پژوهشگرها حداکثر تا مرحله 3 و 4 پیش می‌روند.

1. مقایسه مرحله 2 با 4: بکارگیری امدل مفهومی در جهت کشف موقعیت در دنیای واقع
2. تغییرات: تحلیل عملی و مطلوب برای موقعیت مورد نظر مثل انجام AR (اقدام پژوهی)
3. اقدام: اجرای فرایندهای تغییر برای بهبود.

مولفه های تعریف ریشه ای یا بنیادین: CTAWOE است. می‌توانید از این ابزار برای پیشرفت بیشتر در تعریف ریشه‌‌ای استفاده کنید و به پرسش‌های زیر پاسخ دهید:

1. مشتریان: چه کسی خروجی سیستم را دریافت می‌کند؟
2. عامل‌ها: چه کسی کارها را انجام می‌دهد یا تغییرات را در سیستم اعمال می‌کند؟
3. تغییرشکل: چه چیزی تحت تاثیر سیستم قرار می‌گیرد و چه کاری انجام می‌دهد؟ این معمولا مهمترین بخش CATWOE درنظر گرفته می‌شود.
4. دیدگاه: تصویر بزرگ‌تر چیست؟
5. مالک: چه کسی مالک فرآیند است؟
6. محیط: موانع و محدودیت‌های هر راه‌حل چیست؟ چه چیزهای دیگری در اطراف اتفاق می‌افتند؟

فرق GT با SSM چیست؟ GT برای تئوری‌سازی است ولی SSM برای شکل‌دادن به مسئله استفاده می‌شود.

روش Multi grounded چیست؟ چه فرقی با GT دارد؟

نخستین بار در سال ۲۰۰۲ توسط گلدکول و کرانهلم ارائه شد. هدف از این چارچوب به چالش کشیدن گراندد تئوری است. نظریه داده‌بنیاد چندگانه هم بر پایه گراندد تئوری بنا نهاده شده و هم عکس العملی در مقابل آن به حساب می‌آید. این روش صرفا از صحه‌گذاری تجربی استفاده نمی‌کند. بلکه گراندینگ نظری را به گراندینگ تجربی اضافه می‌کند. گراندینگ نظری به معنای استفاده از نظریه های موجود برای راهنمایی و تحلیل داده ها.

روش شناسی سیستم های نرم

بر اساس نظر هابر ماس انواع روش های نرم به سه دسته تقسیم میشوند.

الف: گروهی به مسئله ساختار می دهند که موجب شناخت می شوند. مثل SSM و VSM و SODA

ب: گروهی برای ما استراتژی را مشخص میکنند که موجب تحلیل و ارزیابی می شوند. تحلیل استواری، SCA، JOURNEY،

ج: گروهی که به منظور ایجاد و انتخاب گزینه استفاده هستند که موجب اقدام میشوند. تئوری بازی، تئوری درام، تحلیل استواری 

ذی‌نفعان و ویژگی رساله دکتری؟

• برای رساله دکتری یک یا دو تئوری کافی است
• عنوان باید موضوع چالش را در برگیرد؟ متدولوژی و موضوع تحقیق
• عنوان رساله سه بخش دارد تئوری کلی، کاربرد (کیس)، روش تحقیق
• اصالت رساله‌های دکتری باید گپ علمی را پوشش دهد نه مشکل دنیای واقعی و یا مشکل شرکت وگرنه پروپوزال رد می‌شود.
• اصالت باید با علم باشد نه با صنعت
• موضوع دوم: بیشتر از دو مدل استفاده نشود. یعنی باید مدل‌های زیادی مطالعه شود و با منطق یکی یا دوتا را با دلیل انتخاب کنیم.
• همچنین متغیرها هم همین‌طور باید متغیرهای زیادی بررسی شود ولی فقط 3 یا 4 تا را در رساله روش کار کنیم.
• نکته بعدی روش: دو روش کفایت می‌کند … نباید در روش‌ها غرق بشویم چرا که تئوری پردازی سخت می‌شود.
• نکته بعد دلالت هستش؟ وقتی پروژه‌ای انجام می‌دهیم محل استفاده‌های دیگر
• برای مقاله هم بهتر است یک فرمول ریاضی ولو کوچک تولید شود.

انواع تئوری چیست؟

شبیه سازی و انواع آن

از نظر تاريخی در ابتدا تکنیک‌های شبيه سازی‌های مورد استفاده در زمينه‌های مختلف، تا حد زيادی به طور مستقل توسعه يافتند. اما مطالعات صورت گرفته در قرن بيستم و پدید آمدن علوم جدید مانند «نظريه سيستم‌ها» و «سايبرنتيک» همراه با گسترش استفاده از كامپيوترها، باعث شده تا ديد سيستماتيک و یکسانی در علوم مختلف از مفهوم شبیه سازی ایجاد شود. بعضی از دسته یا طبقه‌های مطرح در شبیه سازی ها در ادامه معرفی خواهند شد.

شبیه سازی فیزیکی (Physical Simulation)، به شبیه سازی اطلاق می‌شود که در آن اشیاء بدلی و مجازی جایگزین اجسام واقعی می‌شوند. این اجسام فیزیکی اغلب به دلیل کوچکتر یا ارزانتر بودن از شیء یا سیستم واقعی انتخاب می‌شوند.

شبیه سازی شماتیک (schematics) بصورت ماکت فیزیکی است.

شبیه سازی تعاملی (Interactive Simulation)، نوعی خاص از شبیه سازی فیزیکی است که اغلب با همکاری یک یا دسته‌ای از انسان‌ها صورت می‌گیرد. برای مثال شبیه‌ساز (Simulator) پرواز یا قایقرانی و حتی شبیه‌ساز رانندگی در این دسته قرار می‌گیرند.

شبیه سازی مداوم (Continuous Simulation)، شبیه سازی مبتنی‏بر زمان پیوسته بجای گام‌های زمانی گسسته است که اغلب نیاز به محاسبات عددی و حل معادلات دیفرانسیل دارند.

شبیه سازی رویداد گسسته (Discrete Event Simulation)، در این روش مقادیر متغیرها در هر دوره مختلف، مستقل از یکدیگر هستند و برای مشخص کردن عملکرد سیستم در زمان‌ یک رویداد مشخص یا بحران مورد استفاده قرار می‌گیرد و معمولا سایر نتایج مابین این زمان‌ها از یافته‌های تحقیق حذف می‌شود. مثلا تست عملکرد یک خودرو در زمان شروع به حرکت یا توقف که نتایج مربوط به شبیه ساز در بین این دو نقطه مورد بررسی قرار نخواهد گرفت.

شبیه سازی تصادفی (Random Simulation): در این روش برخی از متغیرها یا فرآیندها، تحت تاثیر پدیده‌های تصادفی هستند و با استفاده از روش‌های مونت کارلو (Monte Carlo Methods) و بهره‌گیری از اعداد شبه تصادفی (Pseudo Random)، شبیه سازی صورت می‌گیرد و با تکرار شبیه‌سازی با همان شرایط یکسان، نتایج مختلفی را در یک بازه اطمینان خاص ایجاد می‌کند.

شبیه سازی قطعی (Deterministic Simulation)، برپایه عوامل تصادفی ساخته نشده، بنابراین متغیرها توسط الگوریتم‌های قطعی تنظیم می‌شوند. در این گونه شبیه‌سازی ها، تکرار عمل شبیه‌سازی در شرایط یکسان، نتایج سازگار و هم‌سانی خواهد داشت.

شبیه سازی ترکیبی (Hybrid Simulation)، به ترکیبی از شبیه سازی ها رویدادهای زمان-پیوسته و زمان-گسسته مربوط می‌شود و منجر به ادغام معادلات دیفرانسیل بین دو رویداد متوالی عددی می‌شود تا تعداد ناپیوستگی‌ها را کاهش دهد. معمولا این گونه ریاضیات را به نام معادلات دیفرانسیل تصادفی می‌شناسیم.

شبیه سازی توزیع شده (Distributed)، روشی است که از بیش از یک رایانه استفاده می‌کند تا دسترسی به منابع مختلف میسر شود. به عنوان مثال چند کاربر که برنامه کاربردی یا سیستم‌های عامل مختلفی را اجرا یا مجموعه داده‌های توزیع شده را به کار می‌گیرند، نمونه‌هایی کلاسیک از شبیه سازی تعاملی توزیع شده (DIS) هستند.

شبیه سازی موازی (Parallel Simulation)، بر روی چندین پردازنده انجام می‌شود. این کار معمولا به علت توزیع بار محاسباتی اتفاق می‌افتد و بخصوص زمانی که لازم است محاسبات با کارایی بالا رخ دهد از این روش استفاده می‌شود.

شبیه سازی قابل تعامل (Inter-operable)، در این شبیه ساز، به صورت محلی با یکدیگر توافق دارند و از طریق شبکه به صورت توزیع شده عمل‌ می‌کنند. یک نمونه کلاسیک از این گونه شبیه سازی ها می‌تواند معماری سطح بالا (High Level Architecture) باشد.

شبیه سازی در تجزیه و تحلیل خرابی (Simulation in failure analysis)، نوعی از شبیه سازی ها است که در آن ما محیط و شرایط را به شکلی تنظیم می‌کنیم که علت خرابی تجهیزات شناسایی و مشخص شود. این بهترین و سریعترین روش برای شناسایی علت خرابی بدون ایجاد خسارت جانی و مالی است.

ابزارهای شبیه سازی

• AMOS (Analysis of Moment Structures)
• Rational Ros: برای شبیه سازی منطقی و مفهومی
• Smart PLS
• AUTOCAD: برای شبیه سازی گرافیکی از نمونه فیزیکی
• SDRMAP
• ABAQUS
• MATLAB: برای شبیه سازی منطقی و نمودار حالت
• LISREL
• OPNET: تجزیه و تحلیل شبکه‌ ها و طراحی بهینۀ شبکه.
• SAP
• Arena: با زبان SIMAN برای بر رویداد گسسته
• Gephi

نمونه سوال ها روش‌شناسی پژوهش

1-پارادایم شناسی تحقیق در سیستم های اطلاعاتی را بیان نمایید؟

2-نظریه پردازی در فناوری اطلاعات چگونه شکل میگیرد و انواع نظریه در سیستم های اطلاعاتی را بیان نمایید؟

(به روش G.T به عنوان روش ساخت تئوری اشاره شود) نظریه پردازی فرایندی است که به تولید یا توسعه یا ارزیابی یا اصلاح نظریه هایی میپردازد که می‏توانند پدیده‏ها، روابط، الگوها و مکانیسم‏های مربوط به یک حوزه علمی را توضیح، تبیین، پیشبینی یا تغییر دهند. نظریه پردازی از روش‏ها، فنون، ابزارها و استانداردهای علمی و روششناسی استفاده میکند و با تکیه بر داده‏ها، شواهد.

نظريۀ كلي: نظريۀي که به بيان قوانين و اصول كلي و جامع در يك حوزۀ علمي مي‏پردازد و ميتواند بسياري از پديده‏ها و روابط را در آن حوزۀ علمي تبيين كند. مثال: نظريۀ نسبيت در فيزيك.

نظریۀ خاص: نظريۀي که به بيان قوانين و اصول خاص و محدود در يك حوزۀ علمي مي‏پردازد و ميتواند بخشي از پديده‏ها و روابط را در آن حوزۀ علمي تبيين كند. مثال: نظريۀ ژنتيك در زيست شناسي.

نظریۀ فرعي: به بيان قوانين و اصول فرعي و جزئي در يك حوزۀ علمي ميپردازد و ميتواند يك پديده يا رابطه خاص را در آن حوزۀ علمي تبيين كند.

نظریۀی که براساس دادههای تجربی و آماری تولید یا تأیید یا رد میشود و معمولاً قابل آزمایش و فالسفای (تکذیب) است.

3-اصل تعمیم پذیری را با یک مورد کاربردی در تحقیقات سیستم های اطلاعاتی بیان نمایید؟

اصل تعمیم پذیری در سیستمهای اطلاعاتی به معنای قابلیت انتقال و استفاده از دانش و تجربه در یک سیستم به سیستمهای دیگر است. به عبارت دیگر، اصل تعمیم پذیری به معنای قابلیت استفاده از دانش و تجربه در یک سیستم در سایر سیستمها است.برای مثال، چنانچه یک الگوریتم برای پردازش داده ها در یک سامانه مشخص طراحی شده باشد، باید بتوان آن را به راحتی در سامانههای دیگر نیز استفاده کرد.

4-روش داده بنیاد در نظریه پردازی چگونه شکل میگیرد و انواع رویکردهای داده بنیاد را سیستم های اطلاعاتی بیان نمایید؟

روش داده بنیاد در نظریه پردازش اطلاعات، یک رویکرد کیفی است که برای نظریه پردازی پیرامون پدیده مورد مطالعه استفاده میشود. در این روش، داده های جمع آوری شده از مصاحبه ها، مشاهدات و سایر منابع، به صورت کدگذاری شده و با توجه به روابط و الگوهای موجود در داد هها، نظریات و فرضیات جدیدی برای توضیح پدیده ارائه میشود روشهای داده بنیاد شامل روش گراندد تئوری (Grounded Theory) و روش استخراج دانش (Knowledge Discovery) هستند.

5-مراحل رویکرد طراحی علم در سیستم های اطلاعاتی را همراه با خطوط راهنمای این روش بین نمایید؟

6-روش های تحلیل نرم بر چه اصولی استوارند و کاربرد اصلی آنها در پژوهش های سیستم های اطلاعاتی را بیان نمایید؟

1-ساختاردهی به مسئله و شناخت 2-انتخاب استراتژی و تحلیل 3-انتخاب گزینه و اقدام

7- با ذکر یک موضوع پژوهشی بکارگیری روش های نرم را همراه با روش های دیگر تحقیق، بیان نمایید؟

روش های کیفی بر تولید تئوری و روش های کمی بر اثبات تئوری در مسائل سخت استوار است همچنین در روش های کیفی و کمی ساختار مسئله مشخص است و اصطلاحا سخت است ولی روش های نرم بر ساختار دادن به مسئله های نرم و آشفته استوار است.

نمونه سوال ها روش‌شناسی پژوهش

1-در مورد انواع پارایم های تحقیق توضیح ارائه فرمایید؟

2-در مورد اقدام پژوهی توضیحات کافی ارائه فرمایید؟

3-در مورد روش های شبیه سازی توضیح ارائه فرمایید؟

انواع مختلفی از شبیه‌سازی وجود دارد مثل Mont Carlo و Discrete Event و System Dynamic و Agent Base

• مثلاً برای شبیه‌سازی یک خط تولید یا فروشگاه، ما از Discrete Event یا گسسته پیش آمد استفاده می‌کنیم و تاکید ما بر روی Event است.
• شبیه‌سازی کارخانه‌ها، شرکت، نمونه‌برداری‌های تصادفی از Mont Carlo استفاده می‌کنند. Mont Carlo مبتکر اعداد تصادفی است.
• System Dynamic برای شبیه‌سازی اجتماعی اقتصادی استفاده می‌شود.
• Agent Base: تاکید بر روی عامل‌ها است. بعداً توضیح داده می‌شود:

4-در مورد روش شناسی سیستم های نرم توضیح دهید؟

جواب: بر اساس نظر هابر ماس انواع روش های نرم به سه دسته تقسیم می‏شوند.

الف: گروهی به مسئله ساختار می دهند که موجب شناخت می شوند. مثل SSM و VSM و SODA

ب: گروهی برای ما استراتژی را مشخص میکنند که موجب تحلیل و ارزیابی می شوند. تحلیل استواری، SCA، JOURNEY،

ج: گروهی که به منظور ایجاد و انتخاب گزینه استفاده هستند که موجب اقدام میشوند. تئوری بازی، تئوری درام، تحلیل استواری

1-انواع روش های کیفی و ویژگی های آنها ؟

2-سیستم های نرم و مراحل SSM را و روش آن؟

3- ISM، VSM، jounray، SODA، DRAMA

4-دسته بندی روش های کمی پژوهش چیست؟

5-علم طراحی و اصول آن از نظر هونر و مراحل 5 گانه

آدرس کانال تلگرام سایت بیگ دیتا:

t.me/bigdata_channel

آدرس کانال سروش ما:
https://sapp.ir/bigdata_channel

جهت دیدن سرفصل های دوره های آموزشی بر روی اینجا کلیک کنید.

جهت ثبت نام در دوره های آموزشی بر روی اینجا کلیک کنید.

بازدیدها: 1005